top of page

Wie heeft recht op de liquidatiereserve bij schenking van aandelen: vruchtgebruiker of blote eigenaar?

Bijgewerkt op: 22 apr 2024

We krijgen regelmatig vragen van ouders of ze nog aanspraak kunnen maken op bestaande liquidatiereserves na een schenking van aandelen van hun vennootschap aan hun kinderen, met voorbehoud van vruchtgebruik.


Grootouders die een strandwandeling maken met hun kleinkind nadat ze een schenking van aandelen van hebben verricht ten voordele van hun kinderen

Schenking van aandelen onder voorbehoud van vruchtgebruik

Belangrijk om te benadrukken is dat noch het Burgerlijk Wetboek noch het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen bepaalt aan wie de uitkeringen uit de liquidatiereserve toekomen. Over het algemeen wordt wél erkend dat gewone dividenden als vruchten toekomen aan de vruchtgebruiker.


Echter, in de civiele rechtsleer is er geen consensus over de vraag of dividenden uitgekeerd uit de liquidatiereserve aan de vruchtgebruiker dan wel aan de blote eigenaar toekomen. Een grote meerderheid lijkt te accepteren dat deze reserves, zeker de reserves opgebouwd voor de schenking onder vruchtgebruik, als kapitaal moeten worden beschouwd en dus aan de blote eigenaar toebehoren.


Om deze reden wordt vaak fiscaal geadviseerd om ofwel in de schenkingsakte (als in de statuten bij een overlijden) conventioneel te bepalen dat uitkeringen uit de liquidatiereserve als vruchten beschouwd worden en bijgevolg aan de vruchtgebruiker toekomen. Anderzijds wordt vaak opgenomen dat de uitkeringen uit de liquidatiereserves naar de vruchtgebruiker gaan en dit als last verbonden aan de schenking.


Kanttekeningen bij de schenking van aandelen

Er zijn echter belangrijke kanttekeningen bij deze werkwijze:


Ten eerste is de definitie van vruchtgebruik in het Burgerlijk Wetboek van dwingend recht. Het conventioneel aanpassen van deze definities kan mogelijk leiden tot de nietigheid van de overeenkomst.


Ten tweede is de verdeling van vruchten en kapitaal tussen vruchtgebruiker en blote eigenaar een wezenskenmerk van het vruchtgebruik dat vastgelegd is in artikel 3.138 BW. Als de liquidatiereserves al bestonden vóór de schenking met voorbehoud van het vruchtgebruik, kan dit de rechten van de blote eigenaar significant aantasten én uithollen. Dit kan eveneens het geval zijn wanneer de uitkering uit de liquidatiereserve als last wordt opgenomen in de schenkingsakte. Wanneer deze waarde te groot is ten aanzien van de waarde van de aandelen van de vennootschap zou beargumenteerd kunnen worden dat dit de rechten van de blote eigenaar te veel uitholt.


Voormelde kanttekeningen zijn echter sterk afhankelijk van de voorliggende situatie, waarbij bovenstaande werkwijze bij de ene schenking geen probleem vormt kan dit mogelijks bij een andere schenking wel een aandachtspunt zijn.


Schenking aandelen: een alternatieve benadering

Een eerste alternatieve en wellicht veiligere strategie zou zijn om het vruchtgebruik via de schenkingsakte uit te breiden tot de opbrengsten uit later uitgekeerde liquidatiereserves. Dit zou verwezenlijkt kunnen worden door in de schenkingsakte een last te voorzien voor de begiftigde kinderen om deze opbrengsten uit de liquidatiereserve ook onder het vruchtgebruik te laten vallen.


Dit heeft eveneens een additioneel voordeel: normaliter worden de uitgekeerde reserves bij overlijden van de vruchtgebruiker onderdeel van de nalatenschap en zijn deze derhalve onderhevig aan de erfbelasting. Door expliciet eveneens vruchtgebruik op de opbrengsten uit de liquidatiereserve op te nemen, zal het vruchtgebruik aanwassen bij de blote eigenaar bij een overlijden van de vruchtgebruiker en worden geen erfbelastingen verschuldigd.


Tot slot moet wel worden opgemerkt dat het "vruchtgebruikvermogen" apart beheerd dient te worden (individualisatievereiste), de vruchtgebruiker verplicht is het kapitaal intact te laten, en dat de blote eigenaars bepaalde controle- en restitutierechten hebben.


Een tweede alternatief is om de last aangaande de uitkering uit de liquidatiereserve ten voordele van de vruchtgebruiker (per jaar) te beperken tot een absoluut bedrag of een andere parameter. Dit teneinde te garanderen dat de rechten van de blote eigenaar niet te veel worden uitgehold.




CONTACT

Aeacus Lawyers staat tot uw dienst voor al uw juridische vragen. U kan met ons geheel vrijblijvend contact opnemen via het onderstaande e-mailadres of door het onderstaande formulier in te vullen. Wij komen zo spoedig mogelijk bij u terug. 

bottom of page